Antistoftesten
De ziekte van Lyme wordt veroorzaakt door een infectie met de Borrelia bacterie. Een infectie met deze bacterie kan uiteenlopende symptomen veroorzaken. Naast de aanwezige klachten helpen antistoftesten bij het stellen van de diagnose.
Antistoffen tegen Lyme
Er zijn twee typen antistoffen waarop men test: IgM en IgG. In het algemeen worden eerst IgM antistoffen door het lichaam aangemaakt, gevolgd door IgG. Het duurt enige weken voordat er genoeg antilichamen zijn aangemaakt om aan te kunnen tonen of u de ziekte van Lyme heeft. Ieder mens reageert daarnaast verschillend op een infectie. Soms zijn antistoffen al na 3 weken aanwezig. Bij anderen kan het 10 weken duren voor deze stoffen meetbaar zijn. Het is daarom verstandig om na een tekenbeet enkele weken te wachten met het testen op de ziekte van Lyme.
ELISA testen | een goede basis voor Lyme diagnostiek
De aangemaakte IgG en IgM antistoffen zijn met een ELISA test afzonderlijk te meten. Ook wordt regelmatig de zogenaamde C6-ELISA uitgevoerd. Deze test maakt geen onderscheid en geeft de totale hoeveelheid van beide antistoffen weer. Het resultaat van de C6 test komt echter niet altijd overeen met de andere ELISA testen. Daarom zouden in de vroege fase van een mogelijke infectie de drie ELISA gezamenlijk toegepast moeten worden. Dit is het Lyme basic pakket dat Innatoss ook inzet voor screening bij mensen die regelmatig een tekenbeet oplopen.
Lees meer over ELISA testen >>
Positieve ELISA, maar geen Lyme
Een positieve ELISA uitslag wil niet zeggen dat u de ziekte van Lyme heeft. Het kan gaan om een oudere, al behandelde infectie. Dat maakt de diagnose zo lastig. Een positieve ELISA test dient daarom bevestigd te worden in een gevoeligere test, de immunoblot, om bv. kruisreactiviteit te voorkomen. Dit wil zeggen dat de test een andere ziekte oppikt dan de ziekte van Lyme. Samen met de klachten kan een arts dan een diagnose stellen.
Meer uitleg over de ELISA test
ELISA staat voor Enzyme-Linked ImmunoSorbant Assay. Een andere afkorting is EIA (Enzyme ImmunoAssay). Een ELISA is een methode waarbij de eiwitten van een bacterie vastgemaakt worden aan de bodem van een putje op een 96-wells plaat. Daarna wordt het serummonster van de patiënt toegevoegd. Borrelia antistoffen in het serum binden aan de overeenstemmende Borrelia eiwitten in het putje. Dit complex wordt zichtbaar gemaakt door verschillende reagentia toe te voegen. Daardoor ontstaat er een kleur. Hoe meer kleur, hoe meer antistof er in het serum zat.
Vaker gebeten? ELISA’s als screening methode
Als u regelmatig gebeten wordt, heeft u mogelijk al antistoffen in uw bloed. Dit bemoeilijkt de diagnose van een nieuwe infectie. Bij een volgende infectie kun je namelijk weer de ziekte van Lyme krijgen. Door de waarden van uw ELISA’s te weten, kan een nieuwe infectie duidelijk aangetoond worden. De nieuwe waarden van de ELISA testen worden dan simpelweg met uw bekende profiel vergeleken. Als ze verhoogd zijn, dan is een mogelijk sprake van een nieuwe infectie. Dankzij het LymePaspoort bent u zo op de hoogte van uw Lyme-status.
Meer uitleg over de immunoblot
Naast de ELISA wordt ook een immunoblot gebruikt. Dit is een duurdere methode die meer informatie oplevert. In de klassieke immunoblot, de “Western blot”, worden de eiwitten van een volledige Borrelia bacterie eerst gescheiden op grootte. De gescheiden eiwitten worden vervolgens overgebracht op een kunststof strip. De strip wordt geïncubeerd met het serummonster van de patiënt en de daarin aanwezige antistoffen binden aan de eiwitten. Dat complex wordt gekleurd.
Het alternatief is de immunoblot met recombinante eiwitten. Deze wordt steeds vaker gebruikt. Daarbij worden de eiwitten met behulp van DNA-technieken afzonderlijk gemaakt en op een strip aangebracht. De rest van de procedure is hetzelfde.
Meer informatie over de antistoffen met de immunoblot
De kracht van de immunoblot is dat u niet alleen ziet dat er antistoffen zijn, maar ook waartegen deze gericht zijn. Zo krijgen we niet alleen informatie over de specifieke Borrelia stam, ook bevestigd dit de juistheid van de ELISA uitslag. Innatoss werkt met testen waar de in Nederland voorkomende stammen op vertegenwoordigd zijn en kiest de immunoblot op basis van de ELISA uitslag.
Hoe uw lichaam de testresultaten kan beïnvloeden
Bij serologisch onderzoek wordt gekeken naar de vorming van antistoffen. Bij een Borrelia infectie worden in het algemeen eerst IgM antistoffen geproduceerd en daarna IgG. Een aantal eigenschappen van de antistofrespons van het lichaam geeft onzekerheid bij de diagnostiek:
- Het duurt even voordat antistoffen aangemaakt worden
Het ontwikkelen van antistoffen kost enige tijd: de Window-fase. Bij het overgrote deel van de patiënten duurt het 2-8 weken tot de antistoffen meetbaar zijn. Dat verschilt dus erg per persoon. Hierdoor is in de vroege fase van infectie de sensitiviteit laag voor zowel IgM als IgG. Wanneer u zich te vroeg op Lyme laat testen, kan het hierdoor dus zijn dat u een negatieve uitslag krijgt, ook als u deze infectieziekte wel hebt opgelopen. - Antistoffen kunnen jaren aanwezig blijven
Eenmaal gevormde antistoffen kunnen jaren aanwezig blijven: het serologische litteken. De aanwezigheid van antistoffen betekent dus niet per definitie dat er sprake is van een actieve infectie. In het algemeen nemen de IgM antistoffen als eerste af. - Reactie door aanwezigheid andere antistoffen
Syfilis, virale infecties en collageenziekten zoals reumatoïde artritis en SLE kunnen kruisreactiviteit geven met antistoftesten. Dit wil zeggen dat de test een andere ziekte oppikt dan de ziekte van Lyme. De test reageert dan op de antistoffen tegen eerder genoemde infecties of ziekte. Dit kan een fout-positieve uitslag opleveren. U heeft dan wel een positieve test, maar heeft dan geen Lyme. Daarom is bevestiging met een immunoblot van belang. - Beperkte antistofrespons door behandeling
Vroege succesvolle behandeling met antibiotica, zoals bij een EM, kan zorgen voor een beperkte antistofrespons. Bevestiging van de ziekte na behandeling is dus vaak niet mogelijk. - Geen antistofrespons (Seronegatieve Lyme)
Niet alle patiënten reageren met een antistofrespons. Die infecties worden dus gemist in een antistofmeting. Over dit onderwerp zijn de experts het nog lang niet eens. Zo is er niet duidelijk bij welk percentage patiënten dit optreedt. Waarschijnlijk komt het uitblijven van antistoffen niet vaak voor. Maar ook bij een patiënt die seronegatief is en die wel de karakteristieke klachten heeft van Lyme, kan dus een infectie gaande zijn. Dan is de beoordeling van de arts doorslaggevend.
Onduidelijkheid door verschillen tussen testen
De technische reproduceerbaarheid bij de ELISA’s en immunoblots is goed. Het herhalen van dezelfde monsters van dezelfde patiënt leveren soortgelijke resultaten op. In technisch opzicht zijn deze testen dus betrouwbaar. Waar komt dat het dan idee vandaan dat serologie onbetrouwbaar zou zijn?
- Laboratoria in Nederland gebruiken testen van verschillende producenten en in verschillende combinaties.
- Producenten gebruiken diverse combinaties van Borrelia eiwitten en gebruiken andere afkapwaardes.
- Er bestaan meerdere Borrelia stammen en die hebben verschillende eiwitten. Als iemand een antistof maakt tegen B. afzelii bindt die mogelijk niet of slechter aan B. garinii eiwitten in de antistoftest.
Door bovenstaande variaties ontstaan tegenstrijdige uitslagen. Zo kan een patiënt bij het ene laboratorium een negatieve uitslag krijgen en bij de andere een positieve. Dit geeft veel onduidelijkheid, bij zowel de huisarts en als de patiënt.
Beter meten met antistoftesten
Een aantal zaken zijn belangrijk om betrouwbare metingen te krijgen uit een antistoftest:
Herhaling:
Herhaling is om meerdere redenen behulpzaam. Zo helpt herhaling van de testen om de Window-fase te overbruggen en verkleint de kans op een fout-negatieve uitslag. Bovendien onderscheidt een vervolgtest een recente infectie van een serologisch litteken: stijgende waarden duiden op een recente infectie. p>
De Lyme Basic test met 3 ELISA testen vormt een goede basis- en herhalingstest, zonder direct de duurdere immunoblots in te zetten.
Meerdere testen in parallel:
Bij Innatoss worden testen van verschillende producenten op hetzelfde monster uitgevoerd om meer zekerheid te krijgen over een eventuele besmetting. Dit is wat duurder, maar een fout-negatieve test kost uiteindelijk veel meer. Direct goed meten kan ook een duidelijke uitsluiting van de ziekte van Lyme geven. Dat voorkomt vaak een herhaling van zetten in een later stadium. Het direct meenemen van meerdere bacteriestammen kan snel een antwoord geven, óf de ziekte van Lyme met grote waarschijnlijkheid uitsluiten.
Nieuwe test
Innatoss Laboratories wil de diagnose van de ziekte van Lyme vereenvoudigen. Daarom werkt Innatoss aan een test die al binnen 4 weken na een tekenbeet laat zien of iemand een actieve infectie heeft, op basis van één bloedafname. Dit zou een grote versnelling betekenen in de Lyme diagnostiek. De behandeling kan dan snel gestart worden, waardoor de kans dat de bacterie effectief bestreden wordt groter is en de kans op gezondheidsschade kleiner is.
Deze test is nog niet beschikbaar. Door onderzoek proberen we de test te realiseren. De inzichten die we verkrijgen uit de bestaande diagnostiek, dragen wel bij aan de ontwikkeling. Hoe meer we begrijpen, hoe beter we kunnen ontwikkelen. Daardoor krijgt de aanvraag van een Lyme-test bij Innatoss indirect bij aan de ontwikkeling van betere Lyme-diagnostiek.